Ik ben Marrit, een ervaringsdeskundige die regelmatig blogs schrijft voor Accessible Minds om je te informeren hoe mensen met een visuele beperking dagelijks te maken hebben met niet toegankelijke content en wat dat met ze doet. In dit eerste blogartikel schrijf ik over mijn eigen visuele beperking en wat dat vooral betekent voor het lezen van online teksten.

“Ik ben slechtziend”

Dat zeg ik meestal als mensen proberen te beschrijven wat ik ‘heb’. Ze zien dan mijn taststok, ook wel bekend als ‘blindenstok’. Je kent ‘m vast wel, zo’n witte stok met 2 rode streepjes. Met die stok geef ik aan dat ik anderen niet goed zie. Mensen zeggen dan vaak iets als ‘ik zie dat je iets aan je ogen mankeert’, ‘ik zie dat je niet goed kan zien’ of ‘Ben je slechtziend?’ gevolgd door ‘Zie je dan niks?’. Of iets als ‘ik zie dat je beperkt bent’.

Maar slechtziend zegt nog niet zoveel. De ene visuele beperking is de andere ook niet en iedereen kijkt weer op een andere manier. Zelf zie ik zo’n 30%. Van goedzienden krijg ik dan vaak de reactie ‘Oh, dat is weinig”, terwijl andere blinden en slechtzienden vaak zeggen “Oh, dat is nog best veel”.

Ik zie nog redelijk helder beeld, maar in het centrum, het midden van het oog, is het minder scherp of helder. Voor mijn eigen gevoel zijn er spikkeltjes, maar zijn die niet altijd op dezelfde plek. Ik mis dan stukjes uit mijn beeld. Verder heb ik vooral veel contrast nodig. Een wit A4’tje op een wit tafellaken zie ik niet goed liggen, maar datzelfde A4’tje op een zwarte tafel herken ik meteen. Of een grijze lantaarnpaal op een grijze stoep met grijze hekken ernaast en een grijze lucht op een regenachtige dag, die zie ik ook niet altijd op tijd. Maar daar heb ik dan weer mijn taststok voor.

Lezen met zicht

Met mijn gezichtsvermogen kan ik nog redelijk wat lezen. Wel heb ik dus goed contrast nodig. Witte letters op een gekleurde achtergrond kan ik niet goed lezen. Zwarte of donkere letters op een witte of lichte achtergrond kan ik wel weer goed lezen. Lange teksten lezen is dan wel weer vermoeiend, helemaal als de letters dun zijn. Bij langere teksten of teksten die een slecht contrast hebben zet ik dan ook mijn voorleessoftware/screenreader aan. Bij websites waar ik meteen zie dat de hele website zwart is met witte letters haak ik af. Dan kan ik op zicht ook niets vinden en ben ik snel moe van het zoeken naar informatie met mijn ogen. Ik wil eigenlijk net als iemand met een goed gezichtsvermogen in een oogopslag informatie kunnen vinden. Of bij mij misschien iets meer scannen over de pagina om iets goed te vinden, maar toch.

En er zijn ook genoeg slechtzienden die veel beter overweg kunnen met witte letters op een donkere achtergrond, maar die hebben hun telefoon of laptop dan al op ‘dark mode’ gezet of kleurinstellingen zo ingesteld in hun screenreader dat teksten omgekeerd worden. Pagina’s die wit zijn met zwarte letters worden dan zwart met witte letters. Maar als zij dan op een site komen die zwart is met witte letters wordt deze omgekeerd naar wit met zwarte letters. Zij moeten dan weer hun instellingen aanpassen om deze site te kunnen lezen en klikken waarschijnlijk de site liever weg dan dat ze eerst hun instellingen weer aanpassen.

“Dan niet hoor”

Als ik een website tegenkom die niet responsive is kan ik soms lang priegelen met het toch vergroten met de control-toets en de muis. Weer iets groter en de tekst valt buiten beeld, weer iets kleiner maar het kost me wel weer veel moeite om het te lezen. Dat leidt wel eens tot frustratie. Ook heb ik eens een website bezocht die niet vergroot kon worden met de control en de muis. Het contrast was wel goed, maar de letters waren behoorlijk klein om te lezen voor mij. Volgens mij zouden zelfs mensen met goed zicht hier moeite mee hebben.

Als ik de informatie niet nodig had, had ik de website waarschijnlijk gewoon weer weggeklikt, maar dit ging om iets waarvan ik de informatie toch echt nodig had. Na wat turen naar het scherm en toch proberen te lezen heb ik mijn screenreader maar aangezet en ben ik met de voorleesfunctie gaan lezen. Maar vaker denk ik bij ontoegankelijke websites: ‘dan maar niet’ of ‘blijkbaar wil je geen blinde of slechtziende klanten, lezers, websitebezoekers’. Soms geïrriteerd, soms laat ik het maar gewoon weer, verder zoekend naar informatie. Wellicht had de concurrent wel een goed leesbare website.

Lezen op mijn laptop

Meestal zoek ik op mijn laptop naar informatie. Ik heb een laptop met een scherm van 17,3 inch, waardoor ik als ik teksten groter zet nog steeds genoeg in beeld krijg en het goed kan lezen. Op mijn laptop kan ik met control + het wieltje van mijn muis nog de teksten groter zetten. Het is dan wel fijn als een website responsive is en zich aanpast naar de schermgrootte.

Als een website niet responsive is en de tekst buiten beeld valt haak ik af en klik de site weg. Het is mij te veel gedoe om de pagina van links naar rechts en weer terug te schuiven. Afhankelijk van de lettergrootte op een website zoom ik in tot 125 of 150 procent. Als ik op mijn laptop overga van lezen met zicht naar lezen met een voorleesfunctie doe ik dat met NVDA. Deze screenreader is gratis (of eventueel tegen donatie) te downloaden.

Lezen op mijn iPhone

In tegenstelling tot mijn laptop heeft mijn iPhone geen groot scherm. Ik heb op mijn iPhone in de instellingen voor toegankelijkheid bij ‘weergave en tekstgrootte’ zowel ‘vette Tekst’ als ‘grotere tekst’ aangezet. Ook heb ik ‘knopvormen’, ‘labels voor aan/uit’ en ‘Maak minder doorzichtig’ aangezet. Onder deze laatste knop staat ook: ‘Verbeter het contrast door de doorzichtigheid en vervaging voor sommige achtergronden te verminderen om de leesbaarheid te vergroten.’ Omdat ik van goed contrast houd leek me dit wel een goede functie.

Ik ben zelf heel tevreden over deze instellingen, op deze manier kan ik vrij veel dingen op mijn iPhone nog doen met zicht. Er zijn apps die deze instellingen van de iPhone overnemen en de teksten in de app ook groter zetten, maar er zijn ook apps die hun eigen tekstgrootte hebben en waarin de letters voor mij te klein zijn om goed te lezen. Als ik teksten op mijn telefoon niet goed kan lezen omdat ze te klein zijn of omdat het langere teksten zijn, schakel ik over naar de voorleesfunctie. Op de iPhone is dat de VoiceOver.

Over Marrit

Marrit Postma is slechtziend. Ze ziet zo’n 30%, heeft vooral veel contrast nodig en duidelijke letters. Soms mist ze iets in beeld of heeft ze wat meer tijd nodig om iets te vinden. Langere teksten leest ze graag met de voorleesfunctie van haar screenreader. Ze woont in Assen met har partner en 2 zoontjes, zet zich graag in voor een toegankelijkere (digitale) wereld en in haar vrije tijd sport ze graag, leest (luistert) boeken en tijdschriften en wandelt of doet yoga.